تمدن شهر سوخته يكي از شگفتي‌هاي دنياي باستان است. اين شهر مهمترين مركز استقرار و در حقيقت پايتخت منطقه در دوران مفرغ بوده است. اين شهر در استان سيستان و بلوچستان قرار دارد و در يك برآمدگي بين درياچه هامون و رود هيرمند بنا شده است كه همين مورد ماهيگيري را به يكي از منابع درآمد اصلي مردم شهر تبديل كرد. با مجله دلتا همراه باشيد تا بيشتر درباره شهر سوخته بدانيم.
چرا شهر سوخته سوخت؟
مهمترين سوال براي باستان‌شناسان در بررسي‌هاي اين منطقه اين بود كه چرا شهر سوخته سوخت؟ اما آيا واقعا اين شهر، سوخته است؟ در اين زمينه كارشناسان باستان شناسي نظريه‌هاي مختلفي دارند. در بررسي‌هاي اوليه گروهي از باستان‌شناسان خارجي، به دليل وجود لايه‌هاي خاكستر وسيع در اين منطقه و مشاهده آثار سوختگي در بناها، لقب شهر سوخته را به اين شهر دادند. بنا بر نظر بعضي كارشناسان شهر سوخته دو بار به آتش كشيده شده است. بار اول در دوران رشد و شكوفايي و بار دوم به زمان نابودي شهر مربوط مي‌شود، اما اختلاف نظرهايي در اين باره وجود دارند و برخي ديگر از محققان اين نظريه را رد مي‌كنند.
برخي كارشناسان تاثيرات خشكسالي و از بين رفتن منابع آب را دليل كم شدن تدريجي دام‌ها و محصولات كشاورزي و از بين رفتن آن‌ها مي‌دانند و در نهايت استفاده مردم از بقاياي شهر براي تهيه آتش و درست كردن غذا، باعث تخريب كامل شهر شد. در اين نظريه كه از طرف مهدي مرتضوي استاد باستان شناس دانشگاه سيستان و بلوچستان و عضو هيئت علمي اين دانشگاه مطرح مي‌شود، آتش سوزي در شهر سوخته رخ نداده است.
امروزه كارشناسان معتقد هستند كه به دليل رونق صنعت و وجود مناطق صنعتي در اطراف شهر در گذشته، تلي از خاكستر ناشي از فعاليت‌هاي اين مناطق را پوشانده بوده است. تغييرات اقليمي و از بين رفتن رونق صنعت و تجارت، اصلي‌ترين دلايل زوال بوده‌اند.
كشفيات عجيب شهر سوخته
يافته‌هاي متنوعي از اين شهر به دست آمده كه باعث تعجب باستان شناسان شده است. از جمله:
- اولين جراحي مغز در ۴۸۰۰ سال پيش در اين شهر انجام شده است
- ساكنان كفش توليد مي‌كرده‌اند و صنعت كفاشي داشته‌اند
- كهن‌ترين انيميشن (جان بخشي) و تصوير متحرك يافت شده است كه در اين انيميشن بزي به يك بوته گياه نگاه مي‌كند و از آن بالا مي‌رود
- براي اولين بار در ۳۰۰۰ قبل از ميلاد شتر مورد استفاده قرار گرفته است
- يك خط كش چوبي باستاني با دقت نيم ميلي متر در اين شهر يافت شده است
- مردمان آن روز از شطرنج و تخته نرد استفاده مي‌كرده‌اند
- مراكز صنعتي مردم شهر سوخته خارج از شهر بوده است
- تعدادي لوله‌هاي سفالي در اين شهر پيدا شده كه احتمالاً جهت آب‌رساني يا دفع فاضلاب استفاده مي‌شده است
- پارچه‌هايي كه يافت شده مطلقاً در هيچ كجاي ايران يافت نشده است
- صنايعي مانند ريسندگي، خراطي، معرق‌سازي، مرمرسازي، سفال‌گري، مهرسازي، حصيربافي و ساخت ابزار فلزي در شهر رواج داشته است.
پيشنهاد مطالعه : براي آشنايي با جاذبه‌هاي گردشگري بيشتر “مرز حيرت‌انگيز جنگل و بيابان در ايران” را مطالعه كنيد.
همچنين بخوانيد:
هرمز، جزيره خاك هاي رنگي خوراكي