آثار باقيمانده از دوران گذشته، حاكي از اين است كه ايرانيان نسبت به زمان خود بسيار پيشرفتهتر بودهاند. آنها در ساخت بناها و شهرسازي، مهارت بالايي داشتهاند.
در اين مطلب با يكي از شگفتانگيزترين آثار باقيمانده از دوران باستان ايران، يعني رصدخانه مراغه آشنا ميشويد. با مجله دلتا همراه باشيد.
معرفي رصدخانه مراغه
اين رصدخانه در شهر مراغه، بر روي تپه ۱۱۰ متري صدرداغي واقع شده است. قرارگيري اين رصدخانه در ارتفاعات باعث شده تا از بيشتر مناطق شهر قابل ديدن باشد.
اين رصدخانه اولين و بزرگترين رصدخانه ايران است كه قدمت آن به ۷۰۰ سال پيش برميگردد.
رصدخانه مراغه توسط خواجه نصرالدين طوسي و به دستور هولاكوخان احداث شد. اين رصدخانه در فهرست آثار ملي ايران نيز ثبت شده است.
واحدهاي رصدخانه مراغه
در تپه رصدخانه مراغه در مجموع ۱۷ واحد معماري كشف شده است. يكي از اين واحدها متعلق به تاسيسات بعد از ويراني رصدخانه است. باقي واحدها، مجموعه علمي رصدخانه مراغه را تشكيل ميدادند.
واحدهاي كلي در دو دسته قرار ميگيرند. اول واحدهايي كه در تحقيقات و فعاليت هاي نجومي بطور مستقيم كاربرد داشتهاند. دوم واحدهاي وابسته به مركز علمي رصد خانه، كه كاربردهاي مختلفي از جمله كارگاههاي ابزارسازي و ريختهگري، مدرسه و كتابخانه داشتند.
اهميت تاريخي رصدخانه مراغه
رصدخانه مراغه از نظر تاريخي اهميت بسياري دارد و زماني مشهورترين رصدخانه اسلامي بوده است.
گفته ميشود رصدخانه سمرقند در تاجيكستان كه به عنوان يكي از معتبرترين رصدخانههاي جهان مطرح شده است، يك قرن بعد از احداث رصدخانه مراغه و با الهام از آن ساخته شده است. همينطور رصدخانههاي تيكو براهه، كپلر و رصدخانه اوجين در هند و رصدخانه استانبول با تاثير از رصدخانه مراغه ساخته شدند.
تجهيزات اين رصدخانه
گفته ميشود رصدخانه مراغه، نخستين رصدخانه مجهزي است كه قبل از اختراع تلسكوپ ساخته شد. اين بناي تاريخي بقدري پيشرفته بود كه تا ۳۰۰ سال بعد از احداث آن، چنين رصدخانهاي حتي در غرب تاسيس نشد.
ابزار موجود در اين رصد خانه، بسيار دقيق بوده و از اين نظر شهرت و اعتبار جهاني داشته است.
جالب آنكه اين رصدخانه، به عنوان موسسهاي جهت آموزش علوم مختلف نيز كاربرد داشته است.
از بين رفتن مجهزترين رصدخانه دوران باستان
نوشتههاي قديمي حاكي از آن است كه اين بنا در حدود سال ۷۲۰ هجري، كاملا تخريب شد. در آن سال تنها ويرانههايي از آن باقي ماند. تحقيقاتي كه روي اين بنا انجام شد، حاكي از آن است كه اين رصدخانه به دستور دولت آن زمان تخريب شده است.
محققان در پي كاوش در بقاياي اين رصدخانه، توانستند طرحي از برج مركزي آن را بدست بياورند. اين طرح شكلي استوانهاي داشته است. طبق اين تحقيقات، قطر اين برج در حدود ۲۲ متر بوده است. در ساخت آن از انواع سنگ، آجر، گچ و كاشي استفاده شده است.
در حال حاضر گنبدي سفيد رنگ براي محافظت از بقاياي اين رصدخانه روي آن كشيده شده است و شباهتي با ساختار اصلي اين رصدخانه در گذشته ندارد.
پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با ديگر جاذبههاي ايرانگردي، پربازديدترين موزه ايران كجاست؟ را در مجله گردشگري دلتا مطالعه كنيد.
همچنين بخوانيد:
شوشتر؛ شهر شگفتيهاي تاريخ ايران
روستايي در دل كوير كه پيست اسكي دارد
چطور با پول كم مثل شاهزاده ها سفر كنيم؟
با مجله گردشگري دلتا همراه باشيد .