روستاي نايبند طبس از نمونه‌هاي معماري پلكاني در استان خراسان جنوبي است كه از آن به‌عنوان ماسوله كوير ياد مي‌كنند و چنان شگفت‌انگيز است كه به يك جزيره سبز در ميان كوير شباهت دارد.
زندگي در اين جزيره سبز به‌لطف آب قنات‌هايش براي سال‌ها جريان دارد و منجر به‌شكل‌گيري بهشتي در دل كوير خشك لوت شده است. روستاي نايبند به‌دليل داشتن بافت سنتي و خشتي، درختان مركبات و نخل و چشم‌اندازي ديدني، برج‌هاي ديده‌باني، چشمه‌هاي آبگرم و سرد، حيوانات خاص نظير يوزپلنگ آسيايي و… هميشه گردشگران زيادي را به‌سوي خود جذب مي‌كند. با ما در مجله دلتا همراه باشيد تا با روستاي نايبند در خراسان جنوبي آشنا شويد.
روستاي نايبند در خراسان جنوبي
منطقه نايبند كه در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است، در كوير لوت قرار دارد و تا شعاع ۲۰۰ كيلومتري آن، هيچ آبادي وجود ندارد. روستاي نايبند به‌عنوان يكي از جاهاي ديدني طبس، در دهستان كوير واقع شده است.
نايبند كجاست؟
روستاي نايبند از جاهاي ديدني استان خراسان جنوبي است و در جنوب شهرستان طبس و در كنار جاده طبس-راور قرار دارد. اين روستا مشرف به كوير لوت و در دامنه كوهستان است و از توابع بخش ديهوك در دهستان كوير به حساب مي‌آيد. براي دسترسي به روستاي نايبند بايد به جنوب شهر طبس برويد و وارد جاده طبس-راور شويد و پس از كريت، ديهوك و زنوغان، با تابلوهاي نايبند مواجه مي‌شويد كه اگر طبق تابلوها به مسير خود ادامه دهيد، تابلوي خروجي روستاي نايبند را خواهيد ديد.
تاريخچه روستاي نايبند
نايبند سابقه‌اي تاريخي دارد كه قرارگيري آن در مجاورت مسير كاروان‌رو، وجود منابع آب، موقعيت سوق‌الجيشي روستا، زمين‌هاي حاصل‌خيز و… منجر به‌شكل‌گيري آن شده است. در مستندات و كتب تاريخي، از نايبند به‌عنوان استراحتگاه و مأمني در حاشيه كوير اسم برده شده است.
در عصر صفوي با افزايش ياغي‌گري در اين منطقه، مردم براي حراست و دفاع از جان و مال خود، به فكر احداث قلعه و برج‌هاي ديده‌باني افتادند. ضمن اينكه بافت روستاي نايبند درهم فشرده شد و نتيجه آن معابري محصور و كم‌عرض و احداث خانه‌ها به‌شكل پلكاني بود.
در اواخر عصر قاجار و اوايل پهلوي، ساختار معماري نايبند دچار تغيير شد و مردم به‌جاي ساخت خانه‌هاي تك اتاقي، به ساختارهاي متنوع فضايي با خانه‌هاي چند اتاقي تمايل پيدا كردند. اين تغيير ساختار معماري در تركيب با مزارع، باغ‌ها و نخلستان‌ها، اين روستا را به واحه‌اي در كوير لوت تبديل كرد.
پيشنهاد مطالعه: شما را دعوت مي‌كنيم به مطالعه مطلب ارزشمند روستاي عجيب انسان‌هاي بي‌دهان در اردبيل.